Jak wejść do środowiska IT spoza branży? Jak zostać Scrum Masterem nie mając doświadczenia? To ostatnio częste pytania, które pojawiają się w moim środowisku (jak chociażby na ostatnim spotkaniu Agile Wrocław).
Nie jest mi łatwo odpowiedzieć na takie pytanie. Rynek pracy wygląda dzisiaj zupełnie inaczej niż 10 lat temu, kiedy sam rozpoczynałem ścieżkę Scrum Mastera. Z jednej strony - Scrum (czy ogólnie podejście zwinne) rozprzestrzenił się też już poza IT. Z drugiej strony - nadal największe szanse na zatrudnienie (jako SM) ma się właśnie w środowisku wytwarzania oprogramowania i na tym się skupimy w tym artykule.
W poniższym wpisie chciałbym przedstawić dwie ścieżki do zostania pełnoprawnym Scrum Masterem. I uwaga - żadna z nich nie rozpoczyna się od “idź na szkolenie PSM ze scrum.org i zdaj później egzamin” 🙂
Kim jest Scrum Master?
Definicję roli Scrum Mastera można oczywiście znaleźć u źródła. Nie będę tutaj wymyślał koła na nowo, gdyż o tej roli napisano już wiele 🙂 Powiem tylko, że znajomość Scruma jest tutaj warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym. Dla mnie osobiście (w sposób jaki ją zwykle wypełniam w organizacjach) rola ta wyszła już dawno poza sam framework. Jeśli miałbym pokusić się o zdefiniowanie kluczowych kompetencji i obszarów wiedzy potrzebnych do pracy w tej roli, to byłyby to (kolejność nieistotna):
- Udzielanie i umiejętność odbierania informacji zwrotnej
- Umiejętności interpersonalne (aktywne słuchanie, empatia)
- Umiejętność spojrzenia na ‘duży obrazek’ (podejście holistyczne, systemowe)
- Znajomość podstaw zwinnego dostarczania wartości (procesy, frameworki, narzędzia)
- Znajomość narzędzi do pracy zespołowej (online i offline)
- Zarządzanie zmianą i praca z oporem (a przede wszystkim zrozumienie jego źródeł)
- Budowanie relacji z ludźmi (nawet jeśli jesteś introwertykiem, jak ja 🙂
- Zrozumienie sposobu dostarczania wartości (usług, produktów) w branży, w której jesteś Scrum Masterem
- Facylitacja
- Umiejętność stawiania i weryfikowania hipotez, eksperymentowanie, mierzenie
- Znajomość procesu grupowego (jak buduje się zespół)
W olbrzymim skrócie, Twoja rola opiera się na rozwoju siebie (pod kątem umiejętności intra- i interpersonalnych), na rozwoju zespołów i organizacji (w efektywnej współpracy), oraz na pokazywaniu problemów i pomocy w wypracowaniu rozwiązań. To są obszary, które można z powodzeniem rozwijać zanim zostanie się ‘oficjalnie’ Scrum Masterem.
Przejdźmy zatem do przykładu dwóch ścieżek rozwoju.
Ścieżka techniczna - zacznij od innej roli w zespole
Pierwsza ścieżka, którą opiszę, jest trudniejsza na starcie, ale daje większe szanse na wejście w środowisko IT, docelowo jako Scrum Master, ale na starcie w innej roli.
W związku z tym, aby zdobyć doświadczenie w branży IT (zanim się zostanie tam Scrum Masterem) można zacząć od roli np. testera oprogramowania (sam tak zaczynałem :). Dzięki temu zdobywasz wiedzę techniczną potrzebną do pracy z zespołami wytwarzającymi soft, a z czasem uczysz się także Scruma i roli Scrum Mastera.
Obecny rynek pracy związany z wytwarzaniem oprogramowania odbił się po zeszłorocznym kryzysie, a firmy zatrudniają na potęgę programistów czy testerów. Potwierdza to chociażby wzrost pensji w tych profesjach - według mojej koleżanki z HR jest to nawet 30% w ciągu ostatnich kilku miesięcy. O tyle więcej właśnie muszą płacić firmy aby zatrudnić najlepszych na rynku. Oczywiście nie wszędzie potrzeba od razu osób z dużym doświadczeniem (a i nie wszystkie firmy na to stać). I tutaj właśnie jest szansa dla osób spoza IT aby wejść w ten świat zaczynając na stanowisku juniorskim, technicznym. Może być to tester oprogramowania (chyba najpopularniejsza ścieżka), programista, specjalista od UX czy PMO. W sieci znajdziesz wiele porad o tym jak zacząć się przygotowywać do takiej roli. O testerze przeczytasz na przykład tutaj czy tutaj.
Jeśli interesuje Cię dalszy rozwój w kierunku roli Scrum Mastera (szczególnie w branży IT), to rozpoczęcie pracy w zespole developerskim (jako tester czy programista) jest świetną okazją do:
- Nauczenia się technicznych aspektów procesu wytwarzania oprogramowania (będziecie później mogli mówić ‘tym samym językiem’ z zespołem jako Scrum Master)
- Zrozumienia z jakimi problemami mierzy się zespół developerski. Dużo łatwiej później zrozumieć te problemy już jako Scrum Master
- Nauczenia się Scruma, który wydaje się być już standardem w tej branży
- Znalezienia sobie mentora w postaci Scrum Mastera w zespole.
Pracując w zespole i umawiając się na mentoring możesz nie tylko bardzo szybko zacząć zdobywać nową wiedzę, ale także (przede wszystkim!) zacząć stosować ją w praktyce - na przykład poprzez przejmowanie części obowiązków od Scrum Mastera w zespole.
Zalety ścieżki technicznej:
- Nauka pracy w zespole IT i wszystkich technicznych tego aspektów
- Duży popyt na role techniczne w branży obecnie zwiększa szanse zatrudnienia
- Możliwość uzyskania mentoringu od osób już w organizacji (w obszarze Scrum Masterowania)
Wady ścieżki technicznej:
- Wyższy próg wejścia
- Trzeba zmniejszyć znacznie wymagania finansowe na starcie
- Może ci się spodobać i nie będziesz chciała/chciał iść dalej w stronę SMa 🙂
Ścieżka nietechniczna - zostań agentem zmiany
Więc pracujesz w branży nie związanej z IT i chcesz się rozwijać w stronę Scrum Mastera? Bardzo dobrze! Chciałbym jednak, abyś zrozumiała/zrozumiał swoją motywację. Czy chcesz po prostu dostać się do IT, bo tam dobrze płacą, a słyszałaś/eś, że Scrum Master to taki ‘nietechniczny lider’, który nie musi się znać na programowaniu i pracuje z ludźmi i procesami? Jeśli tak, to chyba polecam Ci jednak ścieżkę techniczną z poprzedniego rozdziału. Scrum Master to coś więcej niż tylko ‘nietechniczne wsparcie zespołu’. Co więcej, debaty czy rola ta powinna mieć doświadczenie techniczne czy nie nadal trwa 🙂
Jeśli jednak rozumiesz z czym ta rola się wiąże (może rozmawiałaś/eś o tym z ludźmi pełniącymi tę rolę lub sam(a) jej doświadczyłaś/eś) i widzisz w tym coś, w czym możesz się spełniać, to zapraszam do czytania kolejnych akapitów.
Jak napisałem w rozdziale ‘kim jest Scrum Master’, jest wiele kompetencji, które można rozwijać nie będąc ani w IT, ani ‘oficjalnie’ Scrum Masterem. Dobrym startem jest obserwacja swojego lokalnego środowiska pracy - czyli swojego zespołu. Zanim zaczniesz warto też powiedzieć współpracownikom o tym, że chcesz się w tym kierunku rozwijać, aby też mogli cię w tym wspierać.
W każdej firmie znajdują się całe pokłady nieefektywności i marnotrawstwa, które można wyciągać na światło dzienne i po kolei eliminować :). Naucz się więc patrzeć na przepływ zadań i jak dostarczana jest wartość (usługa, produkt) do klienta, czy to wewnętrznego czy zewnętrznego. Możesz zacząć od rozmów ze współpracownikami (pytaj co działa, a co nie), a z czasem dołożysz do tego metryki - np. ile czas zajmują jakieś czynności, czy to jest czas spędzony produktywnie czy np. oczekiwanie na coś. Zbierając te dane, nawiązujesz kontakty, poznajesz problemy osób w swoim zespole czy dziale. Kiedy już wiesz gdzie są największe wyzwania, to możesz zacząć angażować siebie i innych w znajdowanie rozwiązań. Będziesz ćwiczyć facylitację spotkań (warsztat typu ‘problem solving’), a później także zarządzanie zmianą - wprowadzanie eksperymentów, ocenianie wyniku, szukanie koalicji do wdrożenia tego szerzej. Zobaczysz jak radzisz sobie, kiedy natrafisz na opór i współpracowników (czyli coś, z czym każdy SM pracuje na co dzień). Uczysz się też zarządzania projektem - planowania kroków, śledzenia zadań, zbierania informacji zwrotnej. Z czasem możesz proponować nowe narzędzia do współpracy czy elementy procesu zwinnego. W kolejnych krokach warto znaleźć sobie mentora, który poprowadzi dalszy Twój rozwój na ścieżce Scrum Mastera i przygotuje do rozmów o pracę.
Zalety ścieżki nietechnicznej:
- Możesz zacząć z tym, co masz - w swojej obecnej pracy
- Sprawdzasz, czy rola Scrum Mastera jest faktycznie dla Ciebie
- Ćwiczysz od razu kompetencje potrzebne do roli
Wady ścieżki nietechnicznej:
- Nie zbliża Cię ona do wiedzy o procesie wytwarzania oprogramowania czy innych aspektach technicznych
- Może nie być przestrzeni do testowania rozwiązań Scrumowych czy ogólnie zwinnych
- Jak każdy ‘agent zmiany’, zostaniesz zauważona/zauważony w organizacji, z wszelkimi tego konsekwencjami (zależnymi od kultury Twojej organizacji) - zmieniając coś możesz nastąpić na wiele odcisków, także wśród managementu
Co dalej?
Niezależnie od wybranej ścieżki, nie masz gwarancji, że zostaniesz Scrum Masterem. Obecnie w ogłoszeniach widzę, że firmy wymagają przynajmniej dwóch lat doświadczenia w roli oraz (przeważnie) doświadczenia technicznego. Nie ma tutaj jakiejś magicznej receptury przeskoczenia tego. Doświadczenie na szczęście można zdobyć poprzez pracę o podobnych parametrach - czy to np. ucząc się od Scrum Mastera w ścieżce technicznej czy to będąc agentem zmiany w ścieżce nietechnicznej.
Kolejną radą, jaką mogę udzielić, to samorozwój. Nie jest to oczywiście coś, co robią tylko Scrum Masterzy 🙂 Czytaj książki, blogi, oglądaj zapisy wystąpień z konferencji. Wybierz się na spotkania Community Scrum Masterów (np. Agile Wrocław) Znajdź mentora, od którego będziesz się uczyć i który pomoże Ci stworzyć plan rozwoju i przygotuje do rozmów o pracę (ja też się tym zajmuję :).
Tylko nie inwestuj w drogie certyfikowane szkolenia na starcie! Na to jeszcze będzie czas, a podstawowe certyfikaty (np. PSM I) można zdobyć ucząc się do egzaminu samodzielnie 🙂
Kilka polecanych w środowisku książek znajdziesz tutaj.
Ostatnią radą, jaką mogę jeszcze Tobie udzielić, to budowanie sieci kontaktów np. na LinkedIn. Bardzo wiele można zyskać poprzez:
- Stworzenie szczegółowo uzupełnionego profilu (z opisem tego, co robicie faktycznie, a nie tylko nazwą stanowiska)
- Nawiązywanie kontaktów w środowisku
- Tworzenie treści - postów z tym, czego się ostatnio nauczyłaś/eś, przeczytałaś/eś czy spróbowałaś/eś w pracy
Na koniec życzę powodzenia i jeśli potrzebujesz wsparcia na ścieżce Scrum Mastera - odezwij się 🙂